Tin tức, bài viết

Để thực hiện chuyển đổi số thành công, các doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu, xây dựng kế hoạch và lộ trình chuyển đổi, đồng thời xác định khả năng nguồn lực để phân bổ công việc theo các giai đoạn hợp lý. Cần tiến hành từng bước, kiên trì và liên tục; có thể đi nhanh nhưng tuyệt đối không được đốt cháy giai đoạn.

Bối cảnh chuyển đổi số ngành công thương

Bộ Công Thương nhận định, thương mại điện tử và kinh tế số Việt Nam vẫn tiếp tục là những điểm sáng trong việc phát triển kinh tế - xã hội. Theo báo cáo "Kinh tế số Đông Nam Á 2024" do Google và Temasek công bố vào đầu tháng 11, nền kinh tế Internet của Việt Nam ước tính đạt 36 tỷ USD trong năm nay, tăng 16% so với năm trước. Thương mại điện tử bán lẻ tiếp tục là trụ cột, đóng góp 22 tỷ USD, chiếm 61% tổng quy mô của nền kinh tế Internet, với mức tăng trưởng 18% so với năm trước.

Việt Nam cũng dự báo sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng cao, nhờ vào các lĩnh vực sản xuất, chế biến và xuất khẩu. Tới năm 2030, giá trị giao dịch trên thị trường có thể đạt từ 90-200 tỷ USD.

Chuyển đổi số đã thay đổi đáng kể cơ cấu ngành công nghiệp, giúp gia tăng tốc độ và giá trị sản xuất công nghiệp. So với năm 2023, giá trị sản xuất công nghiệp đã tăng 8,6%, và doanh thu từ ngành công nghiệp, công nghệ số ước tính đạt khoảng 118 tỷ USD, tăng 17,78%.

Những thách thức trong chuyển đổi số

Tại Diễn đàn Chuyển đổi số ngành Công Thương 2024, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế Số (Bộ Công Thương), cho biết trong những năm qua, Bộ đã ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy chuyển đổi số, triển khai Chiến lược Quốc gia về phát triển kinh tế số và xã hội số, tập trung vào ba lĩnh vực ưu tiên: thương mại, công nghiệp - năng lượng và dịch vụ logistics.

Trong lĩnh vực bán buôn - bán lẻ, ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông, cho biết thương mại điện tử bán buôn và bán lẻ tại Việt Nam đã ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ. Quy mô thị trường năm 2023 đứng thứ ba khu vực Đông Nam Á (sau Indonesia và Thái Lan). Trung bình mỗi người tiêu dùng Việt Nam mua hàng trực tuyến khoảng 4 lần/tháng. Doanh thu B2B đạt 20,5 tỷ USD, chiếm 8% doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong nước, với tỷ lệ tăng trưởng 25%, cao hơn 20% so với năm 2022.

Tuy nhiên, ông Tuấn cho rằng ngành này đang đối mặt với hai thách thức lớn: thiếu nền tảng công nghệ, thiếu sự kết nối giữa người bán và người mua trong nước với đối tác toàn cầu; và thiếu hạ tầng logistics cũng như nền tảng thanh toán đồng bộ để thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới.

Cụ thể, theo khảo sát của Bộ Công Thương và Bộ Thông tin và Truyền thông tại quận Phú Nhuận (TP.HCM), chỉ có 3,5% các doanh nghiệp bán buôn, bán lẻ đã sử dụng công nghệ số, trong khi phần lớn các cửa hàng truyền thống chưa áp dụng. Nếu không thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp trong nước sẽ gặp khó khăn lớn khi đối diện với các đối thủ quốc tế.

Các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới như Shein, Temu (Trung Quốc) đang cạnh tranh mạnh mẽ tại Việt Nam, với tốc độ giao hàng nhanh và các chương trình ưu đãi lớn, gây ra nguy cơ lớn cho các doanh nghiệp bán buôn, bán lẻ trong nước.

Trong ngành công nghiệp, ông Phạm Nguyên Hùng, Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho biết chuyển đổi số đã giúp thay đổi cách thức sản xuất và thúc đẩy sự phát triển của khoa học công nghệ. Tuy nhiên, mức độ sẵn sàng chuyển đổi số trong các doanh nghiệp công nghiệp vẫn còn thấp. Nguồn nhân lực thiếu về chất lượng, mặc dù số lượng lại khá dồi dào. Các mô hình quản trị và quy trình sản xuất vẫn còn lạc hậu, và sự phụ thuộc vào công nghệ trong sản xuất công nghiệp còn hạn chế.

Trong ngành dệt may, ông Hoàng Xuân Hiệp, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội, chia sẻ ngành dệt may đang áp dụng các công nghệ của CMCN 4.0, như nhà máy dệt may thông minh và sử dụng IoT để kết nối toàn bộ nhà máy. Tuy nhiên, ngành dệt may Việt Nam đang đối diện với thách thức khi Ủy ban Châu Âu thúc đẩy sáng kiến Hộ chiếu số cho sản phẩm dệt may, yêu cầu minh bạch hóa dữ liệu liên quan đến sản phẩm trong suốt vòng đời.

Xây dựng hệ sinh thái giải pháp phù hợp

Để đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, ông Trần Minh Tuấn cho biết Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Bộ Công Thương đang triển khai các giải pháp nhằm xây dựng hệ sinh thái cho 6 nhà cung cấp, từ việc đưa hàng hóa lên mạng, thanh toán, kho vận đến các dịch vụ logistics, để hỗ trợ các hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi số.

Ông Tuấn cũng đề xuất ngành công thương cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá mức độ chuyển đổi số của doanh nghiệp, đồng thời phát triển hệ sinh thái các giải pháp phù hợp với các tiêu chí đó, và tạo công cụ để đánh giá và kết nối doanh nghiệp bán buôn, bán lẻ với các giải pháp chuyển đổi số.

Về lĩnh vực công nghiệp, ông Phạm Nguyên Hùng chia sẻ, Bộ Công Thương đang hợp tác với các tập đoàn lớn như Samsung, Toyota để đào tạo chuyên gia tư vấn và tập huấn cho các doanh nghiệp. Bộ cũng đang triển khai bộ công cụ đánh giá chuyển đổi số và hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp ứng dụng công nghệ 4.0.

Đối với ngành dệt may, ông Hiệp nhấn mạnh cần chuẩn bị nhân lực kỹ thuật đáp ứng yêu cầu của CMCN 4.0 và triển khai các chương trình đào tạo kết hợp giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo để nâng cao năng lực nhân lực trong ngành.

Trong tương lai, Bộ Công Thương dự kiến sẽ hoàn thiện khung pháp lý về chuyển đổi số, nghiên cứu và đề xuất các điều chỉnh hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ 4.0 vào sản xuất thông minh.